Poziom glukozy we krwi (cukier we krwi)
Glukoza jest najważniejszym cukrem obecnym we krwi i głównym źródłem energii dla organizmu. Określana jest również mianem glukozy we krwi lub cukru we krwi.
Stężenie glukozy we krwi
Ilość glukozy w danej objętości krwi. Wyrażane w milimolach na litr (mmol/l), miligramach na decylitr (mg/dl) lub gramach na litr (g/l).
Miernik poziomu glukozy we krwi (glukometr)
Niewielkich rozmiarów, przenośne urządzenie używane do kontroli stężenia glukozy we krwi. Po nakłuciu skóry nakłuwaczem lub igłą, kroplę krwi umieszcza się na pasku testowym w urządzeniu. Urządzenie w bardzo krótkim czasie pokaże stężenie glukozy we krwi w postaci liczby na cyfrowym wyświetlaczu.
Kontrolowanie stężenia glukozy we krwi
Regularne kontrolowanie stężeń glukozy. Do kontroli poziomu glukozy stosowany jest zazwyczaj miernik poziomu glukozy we krwi (lub paski testowe do badania poziomu glukozy we krwi, odpowiednio zmieniające kolor po kontakcie z próbką krwi).
Zaćma
Zmętnienie soczewki oka. Powoduje częściową utratę wzroku, a nawet całkowitą ślepotę.
Śpiączka
Stan podobny do snu, w którym osoba, lub zwierzę jest nieprzytomne. Może być spowodowana hiperglikemią (wysokim poziomem glukozy we krwi) lub hipoglikemią (niskim poziomem glukozy we krwi) u chorych na cukrzycę.
Powikłania
Szkodliwe skutki cukrzycy, takie jak uszkodzenie oczu, układu nerwowego lub nerek. Poprzez leczenie cukrzycy przy zastosowaniu insuliny oraz regularny tryb życia, ryzyko powikłań powinno zostać zminimalizowane.
Odwodnienie
Stan, w którym organizm traci więcej płynów, niż przyjmuje. Może być skutkiem częstego oddawania moczu, ograniczonego spożycia pokarmu i/lub wody, wydzielania potu, biegunki lub wymiotów.
Cukrzyca
Zaburzenie charakteryzujące się permanentnie utrzymującym się wysokim stężeniem glukozy we krwi wskutek względnego, lub bezwzględnego niedoboru insuliny. Komórki organizmu nie mogą pozyskiwać energii z glukozy.
Cukrzycowa Kwasica Ketonowa (DKA)
Stan nagły, w którym niezwykle wysoki poziom glukozy we krwi, wraz z poważnym niedoborem insuliny, skutkują rozkładem tłuszczu w celu uzyskania energii. We krwi i moczu gromadzą się ciała ketonowe. Objawy DKA obejmują wymioty, owocowy zapach oddechu, oraz zwiększona liczba oddechów. Nieleczona DKA może prowadzić do śpiączki i śmierci.
Diabetogeny
czynniki, mogące powodować cukrzycę. Na przykład niektóre leki, takie jak progestageny (syntetyczne analogi progesteronu) i kortykosteroidy, wywołują wzrost poziomu glukozy we krwi, mogąc doprowadzić do cukrzycy.
Dopasowanie dawki
Zmiana ilości insuliny podawanej psu lub kotu z cukrzycą w oparciu o czynniki takie, jak stężenia glukozy we krwi, dieta i aktywność fizyczna.
Gruczoł dokrewny
Grupa wyspecjalizowanych komórek uwalniających do krwiobiegu hormony wywierające działanie w innych miejscach organizmu. Na przykład wysepki trzustki wydzielające insulinę są gruczołami dokrewnymi.
Enzym
Wytwarzane przez organizm białko, mające wpływ na przebieg reakcji chemicznych, na przykład, enzymy wytwarzane w jelitach wspomagające trawienie.
Euglikemia
Prawidłowe stężenie glukozy we krwi.
Gruczoł
Grupa komórek wydzielających określone substancje. Gruczoły dokrewne wydzielają hormony działające w różnych miejscach organizmu. Gruczoły zewnątrzwydzielnicze wydzielają sole, enzymy i wodę.
Glukoza
Patrz poziom glukozy we krwi.
Glukozuria
Obecność glukozy w moczu.
Glikemia
Poziom glukozy (cukru) we krwi.
Glikogen
Forma glukozy magazynowana w wątrobie i mięśniach.
Glikozylacja
Niekontrolowana, nieenzymatyczna reakcja cukrów z białkami. Bardzo ważna w powikłaniach cukrzycy, gdzie nieprawidłowo wysokie stężenia glukozy powodują glikozylację białek, między innymi białek obecnych w soczewce oka (co skutkuje powstaniem zaćmy).
Hormon
Substancja chemiczna wytwarzana w jednym miejscu organizmu i uwalniana do krwiobiegu w celu wywołania lub regulowania określonej funkcji organizmu w innej jego części. Na przykład, insulina jest hormonem wytwarzanym w trzustce, który przekazuje informacje do komórek organizmu, o tym, kiedy mają zużywać glukozę dla uzyskania energii.
Nadczynność kory nadnerczy
Zwana również chorobą Cushinga. Spowodowana wzrostem wydzielania kortyzolu przez nadnercza (niewielkie gruczoły usytuowane w pobliżu nerek). Charakterystyczne objawy kliniczne są bardzo podobne do tych obserwowanych w przebiegu cukrzycy (zwiększone pragnienie i ilość wydalanego moczu, oraz zwiększone łaknienie). U chorych zwierząt stwierdza się również powiększony brzuch, szorstką, matową sierść, oraz wpadanie włosów.
Nadczynność kory nadnerczy jest znacznie częstsza u psów, niż u kotów. U zwierząt cierpiących na chorobę Cushinga często stwierdza się współistniejącą cukrzycę.
Hiperglikemia
Zbyt wysokie stężenie glukozy we krwi; świadczy o tym, że cukrzyca nie jest właściwie kontrolowana.
Nieketonowy zespół hiperosmolarny (zespół HHNK)
Stan nagły, w którym stężenie glukozy we krwi jest bardzo wysokie, ale brak jest ciał ketonowych we krwi lub moczu. Nieleczony zespół HHNK może prowadzić do śpiączki lub śmierci.
Nadczynność tarczycy
Częste zaburzenie u starszych kotów (rzadkie u psów), którego charakterystyczne objawy kliniczne są związane z nadprodukcją hormonów tarczycy. Może towarzyszyć cukrzycy.
Hipoglikemia
Stan, w którym stężenie glukozy we krwi jest niższe od prawidłowego. Objawy obejmują uczucie głodu, nerwowość, drżenia, oraz senność. Nieleczona hipoglikemia może prowadzić do utraty przytomności.
Iniekcja
Wprowadzenie substancji leczniczej lub odżywczej do organizmu za pomocą igły i strzykawki.
Miejsca iniekcji insuliny
Miejsca, w które wstrzykiwana jest zazwyczaj insulina.
Insulina
Hormon umożliwiający komórkom organizmu wykorzystywanie glukozy w celu uzyskania energii. Komórki beta trzustki wytwarzają insulinę. Gdy organizm nie jest zdolny do wyprodukowania wystarczającej ilości insuliny, jest ona zwykle podawana psom i kotom w postaci iniekcji.
Insulinooporność
Niezdolność organizmu do reakcji na insulinę, którą wytwarza. Insulinoporność może być związana z otyłością, permanentnie utrzymującym się wysokim stężeniem progesteronu (w sytuacjach terapeutycznego stosowania analogów progesteronu lub u niesterylizowanych suk.
Insulina o pośrednim czasie działania lub insulina lente
Caninsulin jest insuliną lente. Insulina lente zaczyna obniżać poziom glukozy we krwi w ciągu około 1 do 2 godzin po podaniu. U psów jej działanie osiąga szczyt po 7-12 godzinach, a następnie stopniowo się zmniejsza. U kotów całkowity czas działania wynosi 12 godzin.
Iniekcje dożylne
Podanie płynu lub leku za pośrednictwem żyły.
Wysepki
Usytuowane w trzustce grupy komórek wytwarzające hormony, które mają znaczący wpływ na wykorzystanie składników pokarmowych. Na przykład, komórki alfa wytwarzają glukagon, zaś komórki beta (zwane również wysepkami Langerhansa) insulinę.
Ketony
Substancje chemiczne powstające na skutek rozkładu tłuszczu w celu uzyskania energii, wytwarzane wówczas, gdy ma miejsce niedobór insuliny we krwi. Wysokie stężenia ketonów mogą prowadzić do cukrzycowej kwasicy ketonowej i śpiączki. Określane są również mianem ciał ketonowych.
Ketonuria
Stan, w którym ketony obecne są w moczu. Sygnał ostrzegający o ryzyku wystąpienia cukrzycowej kwasicy ketonowej.
Ketoza
Gromadzenie się ketonów w organizmie, co może prowadzić do cukrzycowej kwasicy ketonowej. Objawami ketozy są nudności, wymioty, bolesność żołądka i owocowy zapach oddechu.
Nakłuwacz
Automatyczne urządzenie używane do nakłuwania skóry niewielką igłą w celu uzyskania kropli krwi, np. do kontroli stężenia glukozy we krwi.
Insulina lente
Patrz insulina o pośrednim czasie działania.
mmol/l
Milimole na litr - jednostka miary wyrażająca stężenie substancji w określonej ilości płynu. Jednostka ta używana jest w wielu krajach do podawania wyników badania poziomu glukozy we krwi. W innych krajach wyniki podaje się w mg/dl i g/l. Aby przeliczyć wynik z mmol/l na mg/dl, należy pomnożyć wartość w mmol/L, przez 18; aby przeliczyć z mmol/l na g/l należy wykonać mnożenie przez 0.18. Przykład: 10 mmol/L = 180 mg/dL lub 1.8 g/l.
mg/dl
Miligramy na decylitr, jednostka miary wyrażająca stężenie substancji w określonej ilości płynu. W niektórych krajach wyniki badania poziomu glukozy we krwi są podawane w mg/dL. Aby przeliczyć wynik na mg/dL z mmol/L, pomnóż wartość w mmol/L przez 18. Przykład: 10 mmol/L = 180 mg/dL.
g/l
Grams per liter: a unit of measure that shows the concentration of a substance
in a specific amount of fluid. In some countries, g/l are used to report blood
glucose test results. To convert from mmol/l to g/l multiply by 0.18. Example:
10 mmol/L = 1.8 g/l.
Otyłość
Z definicji 15% - 20% lub więcej dodatkowej tkanki tłuszczowej. Tłuszcz zmniejsza skuteczność działania insuliny. Obfita tkanka tłuszczowa jest czynnikiem ryzyka dla diabetyków, szczególnie u kotów.
Trzustka
Narząd wytwarzający insulinę i enzymy trawienne. Trzustka jest położona za dolną częścią żołądka.
Neuropatia obwodowa
Uszkodzenie nerwów zaopatrujących kończyny, w szczególności miedniczne. Czasem spotykana u kotów z cukrzycą.
Polidypsja
Nadmierne pragnienie; objaw cukrzycy i kilku innych chorób.
Polifagia
Nadmierne łaknienie; objaw cukrzycy i kilku innych chorób.
Poliuria
Nadmierna ilość wydalanego moczu; objaw cukrzycy i kilku innych chorób.
Próg nerkowy
Stężenie glukozy we krwi, przy którym nerki zaczynają ją wydalać z moczem. U psów jest to około 10 mmol/l (180 mg/dl), a u kotów około 14 mmol/l (252 mg/dl).
Cukrzyca wtórna
Rodzaj cukrzycy wywołanej przez inną chorobę (np. nadczynność tarczycy u kotów) lub pewne leki (długotrwała terapia kortyzonem).
Sterylizacja chirurgiczna (Sterylizacja / owariohisterektomia / owariektomia)
Chirurgiczne usunięcie jajników i/ lub macicy, w celu zapobieżenia występowaniu rui, ciąży, oraz ograniczenia ryzyka wystąpienia niektórych chorób.
Iniekcja podskórna
Podanie substancji leczniczej lub odżywczej do tkanki położonej pod skórą za pomocą igły i strzykawki.
Cukier
Substancja o słodkim smaku, należąca do grupy węglowodanów (glukozę, fruktozę i sacharozę). Terminem tym określa się również glukozę we krwi.
Strzykawka
Instrument medyczny służący do wprowadzania płynów do organizmu lub do pobierania ich z organizmu. Strzykawka insulinowa jest małą jednorazową strzykawką z dołączoną bardzo cienką igłą.
Mocz
Płyn zawierający produkty przemiany materii powstałe poprzez filtrowanie krwi w nerkach. Magazynowany w pęcherzu moczowym, wydalany z organizmu podczas oddawania moczu.
Badanie moczu
Zwane również analizą moczu; badanie próbki moczu w celu zdiagnozowania chorób układu moczowego i innych układów. U psów i kotów z cukrzycą lekarz weterynarii może badać mocz na obecność:
Do niektórych badań wystarcza pojedyncza próbka moczu. Do innych, może być -potrzebna 24- godzinna zbiórka moczu. Czasem wykonuje się także posiew moczu, aby dokładnie określić rodzaj bakterii w nim obecnych.